Przejeżdżając koło pomnika, szybciutko zatrzymaliśmy auto i zrobiliśmy kilka zdjęć. Po powrocie do domu odszukałam wiadomości o tym wielkim społeczniku, poliglocie, działaczu społecznym – jakim był Józef Lompa. Można śmiało powiedzieć, że jest pamiętany bardzo dobrze na Śląsku i nie tylko.
Pomnik Józefa Lompy w Zabrzu Biskupicach
Cała twórczość Józefa Lompy jest związana z umiłowaniem ziemi ojczystej. W każdym wersie, który stworzył widzimy jak ważna była dla niego „mała ojczyzna”.
To pan Lompa był działaczem walki o prawa narodowe ludu śląskiego, całym sobą wraz z wrodzoną charyzmą rozpoczął proces odradzania się piśmiennictwa polskiego w naszym regionie.
Kim był Józef Lompa?
Nasz bohater urodził się w 1797 roku w małomieszczańskiej rzemieślniczej rodzinie mieszkającej w Oleśnie. Jego tata był jak by się teraz określiło biznesmenem, tata Michał Lompa prowadził warzywniak i sklep kramarski, a mama Józefa, pochodziła z niedalekiego Dobrodzienia.
Sam Józef Lompa brał ślub dwa razy, miał w sumie 16 dzieci, którym nadawał wyszukane jak na owe czasy imiona, nawet po kilka np. Ernestina Josephina Catharina.
W Oleśnie ukończył naukę elementarną oraz uczył się gry na skrzypcach i … organach, dzięki drugiemu instrumentowi mógł zarabiać. Pracował 12 miesięcy w Wieluniu jako organista.
Później czytamy, że podjął pracę pisarza, tłumacza sądowego, guwernera oraz sekretarza Komisji generalnej spraw ziemskich i włościańskich. Lata 1815-1817 to nauka w katolickim seminarium we Wrocławiu.
Najpierw był nauczycielem szkół elementarnych w mieście Cieszyn, potem Łomnicy, Lublińcu. Przyczynił się do utworzenia w Lubszy k.Lublińca szkoły podstawowej, gdzie przepracował 30 lat.
Miał zdolności językowe, można powiedzieć, że był poliglotą i tłumaczem przysięgłym języka polskiego, czeskiego i niemieckiego. Te umiejętności dały mu szansę na pracę w komisji ustalającej granice między Królestwem Polskim a Śląskiem.
Pracując w Lubszy nie poprzestał na posadzie nauczyciela, zaczął pisać, zaangażował się w działalność pisarską, społeczną oraz narodową. To ostatnie spowodowało dyscyplinarne zwolnienie z posady w roku 1849 przez władze pruskie. Utracił też mieszkanie służbowe. Przeniósł się do Woźnik, gdzie był tłumaczem sądowym.
W czasie pracy w szkole pisał, związał swoje losy z Wydawnictwem „Dziennik Górnośląski”, który bronił praw i języka ludności polskiej.
Kiedy w roku 1848-1849 powstawało Towarzystwo Nauczycieli Polaków oraz Towarzystwo Pracujących dla Oświaty Ludu Górnośląskiego, był wśród inicjatorów ich powstania.
Przeciwstawiał się w sposób aktywny germanizacji. Tworzył biblioteki polskie na Śląsku, domagał się by uczono języka polskiego i historii Polski w szkołach . Założył Czytelnię Ludową w miejscowości Lubecko niedaleko Lublińca.
Miał kontakty w innymi działaczami polonijnymi w Prusach, na przykład z Gustawem Gizewiuszem, a na Śląsku Cieszyńskim z Pawłem Stalmachem. Wymieniał korespondencję z Józefem Łepkowskim, Jerzym Brandtkie, Kazimierzem Wóycickim oraz Józefem Kraszewskim ( wszyscy wybitni Polacy).
Zmarł w roku 1863 , a został pochowany na cmentarzu w Woźnikach.
Dorobek literacki
W jego twórczości wyróżniamy dwa nurty, mianowicie: publicystyczny oraz popularnonaukowy. Pragnął edukacji ludności na Śląsku.
To on właśnie napisał wiele dzieł o charakterze etnograficznym i historycznym, poświęconym historii regionu. Napisał kilkanaście podręczników szkolnych.
Dzięki Józefowie Lompie mamy dzieje: Byczyny, Bytomia, Koźla, Olesna oraz Opola. W roku 1847 jego wzmianka dotyczyła na przykład Królewskiej Huty, obecnie Chorzów, a w roku 1856 opublikował na łamach dziennika „Kronika Wiadomości Krajowych i Zagranicznych obszerny opis Chorzowa.
Pan Lompa chciał, by pieśni dzieła Górnego Śląska nie zaginęły. Spisał 191 baśni i legend śląskich, a także opublikował wiele materiałów o folklorze śląskim.
W wielu publikacjach pisał pod pseudonimem A.Mieczyński.
Był publicystą w lokalnej prasie: Tygodniku Cieszyńskim, Tygodniku Polskim, Dzienniku Górnośląskim, Telegrafie Górnośląskim, Szkole Polskiej, Gwiazdki Cieszyńskiej.
Popularyzował tematykę śląską. Przetłumaczył około 50 książek, o tematyce popularnonaukowej, historycznej oraz etnograficznej, z historii Śląska.
Ogólnie dorobek Józefa Lompy to 100 tytułów napisanych po polsku.
Podsumowanie
Moje zwiedzanie spontaniczne sprowadziło mnie tutaj. Nawet szare budynki kryją piękne ornamenty , cieszę się , że pisząc felietony i robiąc wiele zdjęć, potrafię patrzeć na Śląsk inaczej.
Śląsk jest w moim sercu, duszy, myślę ,mówię i śnię po śląsku.
Mam nadzieję, że to widzicie w felietonach. Zapraszam do komentowania.
Johanka