Dzisiaj kolejny felieton o Barczewie, który Wam Drodzy Sympatycy 50ok.pl obiecałam.
Skupimy się dziś na innych zabytkach. Synagogę już opisałam, dzisiaj kolejne miejsca które odwiedziłam.
Parę słów o mieście – przypomnienie
Barczewo dawniej nazywało się Wartembork, po niemiecku Wartenburg in Ostpreussen. Jest miastem na północy Polski, leży w województwie warmińsko-mazurskim,w powiecie olsztyńskim, jest siedzibą gminy miejsko wiejskiej Barczewo, nad rzeką Pisą Warmińską. Stanowi ośrodek usług, drobnego przemysłu : drzewnego, chemicznego, metalowego, spożywczego oraz włókienniczego. Historycznie patrząc, leży na Warmii, na terenie dawnego pruskiego terytorium plemiennego Galindii. Z ciekawostek podam, że urodził się tu sławny kompozytor, Feliks Nowowiejski, twórca między innymi Roty.
Początek zwiedzania
Parkowanie czasem nie jest proste. My zaparkowaliśmy nieco od centrum, koło bardzo zrujnowanego budynku poprzemysłowego, dalszą naszą wędrówkę rozpoczęliśmy od spaceru. Stare domy zrobiły tzw. „atmosferę”.
„Podczas II wojny światowej zniszczeniu uległa część zabudowy rynku i okolicznej zabudowy. 31 stycznia 1945 r. miejscowość została zajęta przez wojska 3 armii II Frontu Białoruskiego Armii Czerwonej (ku ich czci postawiono w 1985 roku na ówczesnej ul. gen. Świerczewskiego obelisk)[8], później zaś przekazana administracji polskiej. Pozostałą w mieście ludność niemiecką wysiedlono. Ze względu na niemieckie brzmienie historycznej nazwy Wartembork, 15 września 1946 roku władze polskie zmieniły ją na Nowowiejsk, a 4 grudnia 1946 roku ostatecznie na Barczewo dla uczczenia pamięci księdza Walentego Barczewskiego. Od 1946 miasto administracyjnie należało do województwa olsztyńskiego (tzw. dużego), a następnie w latach 1975–1998 do województwa olsztyńskiego (tzw. małego). W latach 1954–1972 miasto nie należało, ale było siedzibą władz gromady Barczewo. W czasie Polski Ludowej w mieście działał tartak, mleczarnia, młyn gospodarczy, tuczarnia trzody chlewnej, ubojnia drobiu i fabryka konserw mięsnych, a także octownia i fabryka past i świec[9].”
źródło: https://pl.wikipedia.org/wiki/Barczewo#W_Polsce_Ludowej_i_III_Rzeczypospolitej
Kierujemy się ku centrum. Johanka w zachwycie robi zdjęcia, skutecznie opóźniając marsz 🙂
Małżonek Johanki o świętej cierpliwości robi miny , ale czeka…
Kanał Młyński zwany warmińską Wenecją oraz Most Henryka z Łajs
„Henryk z Łajs (właśc. Henryk von Leysen) zasadźca drugiej lokacji Wartemborka (dzisiejsze Barczewo) oraz zasadźca wsi Skajboty. Pochodził ze znanej rodziny, mającej ogromne zasługi w zasiedlaniu południowej Warmii. Jego dziadek – Martin, przybył do Prus z Hrabstwa Mark z Wesfalii. W roku 1304 Martin został zasadźcą, a następnie dziedzicznym sołtysem wsi Łajsy założonej przez kapitułę warmińską w podległym jej komornictwie melzackim (pieniężnieńskim) w północnej Warmii. Ojciec Henryka – Geriko piastował urząd sołtysa po swym ojcu. Brat Henryka, Jan z Łajs, był zasadźcą Olsztyna.
Wyznaczenie Henryka na zasadźcę Wartemborka odbyło się za zgodą kapituły katedralnej, gdzie wymieniony został w przywileju miejskim opartym na prawie chełmińskim. Kiedy 6 stycznia 1354 roku po najeździe Litwinów przestało istnieć pierwsze miasto Wartberg, założenie nowego miasta w innym miejscu biskup warmiński Jan Stryprock powierzył Henrykowi z Łajs (6 czerwca 1364 r.). Wartburg (przez ludność polskojęzyczną zwany Wartembork, prawa miejskie otrzymało 4 lipca 1364 roku, z rąk biskupa warmińskiego Jana Stryprocka. Dokument oprócz granic gminy miejskiej i wysokości czynszów, określał też prawa i obowiązki zasadźcy. Henryk z Łajs był pierwszym zasadźcą, a później pierwszym sołtysem miejskim, później zwanym – burmistrzem. Osadę lokowano nie „na surowym korzeniu”, ale w miejscu zasiedlonym uprzednio przez Prusów. Prawdopodobnie przy sporządzaniu planu zabudowy miasta pomagał mu jego brat Jan z Łajs.”
źródło:https://pl.wikipedia.org/wiki/Henryk_z_Łajs
Ciekawostka – Zakład Karny z jednej strony otoczony jest wodą
„Siedzenie” w pięknych okolicznościach przyrody jakby stwierdził klasyk… Choć niedawne wydarzenia o których pisały media, niepokoją. Mówię o aferze dot. znęcania się nad osadzonymi.
Nadaleko zakładu karnego jest Kościół więzienny pw Św. Dyzmy Dobrego Łotra.
„W barczewskim zakładzie karnym 12 listopada 1986 roku zmarł zbrodniarz wojenny, były gauleiter i nadprezydent Prus Wschodnich, Erich Koch[10]. Więzienie to w latach 80. XX wieku było więzieniem politycznym, w którym przetrzymywano działaczy antykomunistycznych (m.in. Władysława Frasyniuka, Adama Michnika, Leszka Moczulskiego i Józefa Szaniawskiego). „
źródło: https://pl.wikipedia.org/wiki/Barczewo#W_Polsce_Ludowej_i_III_Rzeczypospolitej
Kościół poewangelicki w Barczewie – Skarbiec Kultury Europejskiej
„Kościół poewangelicki w Barczewie – jeden z zabytkowych kościołów w Barczewie, w województwie warmińsko-mazurskim. Obecnie nie pełni już funkcji sakralnych. Znajduje się w nim Skarbiec Kultury Europejskiej./…/
/…/ Świątynia została wzniesiona razem z plebanią w 1871 roku ze składek pastorów luterańskich zebranych w Niemczech. Teren pod budowę kościoła ofiarował król Fryderyk Wilhelm III Pruski na miejscu dawnego ogrodu klasztoru franciszkanów, pomiędzy kościołem św. Andrzeja Apostoła a Kanałem Młyńskim. Jednonawowa budowla wzniesiona została w stylu neogotyckim, z jasnej cegły, nakryta dachem dwuspadowym, natomiast w elewacjach bocznych zostały wstawione po cztery witrażowe okna. Elewacja frontowa została zwieńczona schodkowym szczytem z pinaklami po bokach. Dobudowana jest do niej wysmukła wieża o wysokości 30 metrów, z trójkątnymi kruchtami dostawionymi z lewej i prawej strony. Po 1945 roku luteranie i ostatni pastor zostali wysiedleni z miasta, skromne wyposażenie świątyni zostało zdewastowane, a dzwony zostały zdemontowane. Kościół stał się własnością państwa, a następnie został przekazany Muzeum Warmii i Mazur w Olsztynie. Placówka ta wykorzystywała świątynię jako magazyn do przechowywania zbiorów[2]. W sierpniu 2009 roku muzeum przekazało kościół miastu. W latach 2013-2014 dawna świątynia została wyremontowana z przeznaczeniem na Skarbiec Kultury Europejskiej. Remont kosztował ponad 3 miliony złotych i został sfinansowany głównie z unijnego Regionalnego Programu Operacyjnego. Uroczyste otwarcie Skarbca Kultury Europejskiej miało miejsce w dniu 10 listopada 2014 roku. Od tej pory w dawnym kościele ewangelickim mieści się galeria sztuki, sala koncertowa, odbywają się warsztaty i seminaria[3].„
źródło: https://pl.wikipedia.org/wiki/Kościół_poewangelicki_w_Barczewie
Kościół Świętej Anny w Barczewie
„Jest to świątynia gotycka z XIV wieku, przebudowana po pożarach w XVI i XVII wieku oraz w końcu XVIII wieku, rozbudowana w 1894 roku o neogotyckie prezbiterium. Podczas II wojny światowej budowla ucierpiała. Do 1962 roku zostały zakończone prace remontowe. W latach 1988-1989 zostało odnowione wnętrze kościoła.”
źródło: https://pl.wikipedia.org/wiki/Kościół_św._Anny_w_Barczewie
„Jest to budowla orientowana, murowana, wzniesiona z cegły. Od strony zachodniej dobudowana jest wysoka wieża. Posiada ona siedem kondygnacji, które są oddzielone od siebie tynkowanymi fryzami. Jest zwieńczona barokowym hełmem z latarnią i chorągiewką, na której jest umieszczona data „1800”. Wieża jest ozdobiona blendami z różnymi typami łuków. Umieszczony we wieżyportal z ostrymi łukami, jest ozdobiony profilowaniem na ościeżach. Ściany wieży i korpusu nawowego wzmocnione są przyporami. Pod okapem dachu i pod ostrołukowymi oknami są umieszczone gzymsy. Nad oknami znajduje się również tynkowany fryz. Na wschodniej ścianie szczytowej głównego korpusu jest umieszczonych dziesięć tynkowanych, ostrołukowych wnęk. Nad nimi znajdują się lunety. Zachodni szczyt budowli jest zwieńczony późnobarokową wieżyczką z chorągiewką, na której znajduje się data „1798”. Halowe wnętrze kościoła o pięciu przęsłach, posiada trzy nawy sklepione łukowo i gwiaździście[2]. Ich sklepienia są podtrzymywane przez cztery pary ośmiokątnych filarów. Sklepienie zakrystii posiada dwa przęsła. Wchodzi się do niej przez ostrołukowe drzwi. Portal na elewacji południowej kruchty posiada również formę ostrołukową, profilowaną. Wystrój zdominowany przez neogotyk, wyjątek stanowi gotycki krucyfiks z ok. 1500[3]. Od miejskiej zabudowy kościół oddziela mur z trzema bramami[4].”
źródło: https://pl.wikipedia.org/wiki/Kościół_św._Anny_w_Barczewie
Kościół św.Andrzeja Apostoła w Barczewie
„Kościół św. Andrzeja Apostoła w Barczewie – gotycki kościół wzniesiony pod koniec XIV w. przy klasztorze franciszkanów konwentualnych./…/
/…/ Franciszkanie zostali osadzeni w Barczewie tuż po lokacji miasta, w 1364. Kościół powstał w latach 1380–1390 i stanowił południowe skrzydło czworobocznego założenia klasztornego. W okresie reformacji konwent zakonny podupadł. W 1584 biskupem i władcą księstwa warmińskiego został bratanek Stefana Batorego, Andrzej Batory. Władca osadził w zrujnowanym klasztorze bernardynów, którzy przebudowali świątynię w stylu renesansowym. Kościół przekryto wówczas nowym sklepieniem, zbudowano również boczną kaplicę pw. św. Antoniego Padewskiego, w której Andrzej ufundował w 1598 nagrobek dla siebie i swojego brata, Baltazara.
W 1632 został tu pogrzebany sekretarz królewski, Paweł Górnicki. W XVII i XVIII wieku działał tu główny ośrodek kultu św. Antoniego[2]. W 1810 zaborcy pruscy skasowali konwent bernardynów. Zakonnicy wrócili do Barczewa po II wojnie światowej. Oprócz kościoła zachowała się część starego klasztoru. Przy południowej ścianie wybudowano dom mieszkalny dla zakonników. Po utworzeniu w 1991 Prowincji św. Franciszka z Asyżu konwent w Barczewie wszedł w skład tejże prowincji.
Kościół powstał w XIV wieku w stylu gotyckim, ceglany, jednonawowy, przekryty późnogotyckimi sklepieniami z lat 1589–1596. Fasada uległa przebudowie w stylu barokowym w XVIII w. Wewnątrz, oprócz nagrobka Batorych, zachowało się 7 późnobarokowych ołtarzy, manierystyczne stalle i obraz Ukrzyżowania z pocz. XVII w.
Najcenniejszym elementem wyposażenia wnętrza jest późnorenesansowy cenotaf Andrzeja i Baltazara Batorych z 1598 roku, jeden z najlepiej zachowanych w Polsce zabytków manierystycznych. Jest dziełem Willema van den Blocke, który odkuł go w różnobarwnym marmurze gdańskim. W dolnej części pomnika przedstawiona jest leżąca postać Baltazara, ubrana w zbroję, a w górnej pod arkadą klęczący kardynał Batory. Nagrobek ten zapoczątkował cykl pomników z klęczącymi figurami. Biskup Batory liczył, że sprowadzeni przez niego bernardyni będą wiecznie o nim pamiętać. Jednakże kardynał Batory nie spoczął w Warmii. Został zamordowany i pochowany w Siedmiogrodzie w 1599 roku.
Ponadto ołtarz z ok. 1730, stalle w stylu manierystycznym, rokokowa ambona[3].”
źródło:https://pl.wikipedia.org/wiki/Kościół_św._Andrzeja_Apostoła_w_Barczewie
Zabytkowy ratusz i rynek zachwycają
„Ratusz w Barczewie – budynek mieści się w centrum miasta w środku dawnego rynku, w miejscu, gdzie niegdyś stała studnia miejska. Został wybudowany w XIX wieku w stylu neogotyckim na planie prostokąta. Jest budowlą piętrową, podpiwniczoną, z zagospodarowanym poddaszem, pokrytym dwuspadowym dachem z czerwonej ceramiki. Na frontowej elewacji znajduje się środkowy ryzalit zwieńczony naczółkiem, na którym znajduje się herb miasta. Na środku dachu mieści się ośmioboczna neogotycka wieża z czterema tarczami zegarowymi, otoczona ażurową balustradą tworzącą taras widokowy. Szczyt zakończony jest blaszanym, ostrołukowym hełmem podpartym ośmioma filarami tworzącymi duży prześwit. Na jego wierzchołku mieści się iglica z metalową chorągiewką. Stosunkowo skromny wystrój ożywiają trójkątne schodkowe szczyty ścian oraz gzyms kordonowy dzielący kondygnacje. Obecnie siedziba władz miejskich.”
źródło: https://pl.wikipedia.org/wiki/Ratusz_w_Barczewie
„31 grudnia 2011 roku zakończyła się rewitalizacja wschodniej części Starego Miasta w Barczewie. Podczas prac na parkingu przy ulicy Kopernika odkryto i zakonserwowano mury kamienic mieszczańskich. W tych miejscach zorganizowano dwa stałe stanowiska archeologiczne i udostępniono je dla turystów. „
źródło: https://pl.wikipedia.org/wiki/Barczewo#W_Polsce_Ludowej_i_III_Rzeczypospolitej
Podsumowanie
Trafiłam do Barczewa przez przypadek, była wówczas niedziela rano -15 maj 2022 , w większości kościołów trwało nabożeństwo, dlatego nie ma zdjęć z wewnątrz. Można znaleźć te obiekty na internecie i zobaczyć.
Polecam zwiedzanie naszego kraju , zamiast siedzenia na kanapie.
W uliczkach Barczewa można się zakochać i „zgubić” by zapomnieć o całym świecie…
Johanka