Tolkmicko- przepiękne miasteczko z duszą, zabytkami i wspaniałą przystanią jachtową

0
349

Kiedy w sierpniu, w czasie kolejnej wyprawy Johanki dotarłam do Elbląga, gdzie jak zawsze jeżdżę na Camping nr 61, który w tym roku na dniach otrzymał nagrodę Mister Camping 2022 ( za najlepszy camping w Polsce) – staram się zwiedzać okolice.

„Wypadło”wówczas na kolejną fascynującą miejscowość, zaraz po Kadynach, które opisałam oraz plaży w Suchaczu, też opisanej – mianowicie pojechaliśmy na zwiedzanie Tolkmicka.

Parę słów o … parkowaniu

Tu małżonek Johanki zaparkował dobrze że mamy wysokie zawieszenie w busie _fot.Johanka

Kiedy przyjechaliśmy, szukaliśmy parkingu, było koło południa, wszystko zajęte. „Uratowało” nas nabrzeże przy przystani jachtowej, gdzie za parę złotych było miejsce. Dobrze, że mamy wysokie zawieszenie…

Uwaga: pani z parkingu ma takie urządzenie, gdzie wbija nr rejestracyjne i ono liczy czas, nie jest to terminal na karty i TRZEBA MIEĆ ŻYWĄ GOTÓWKĘ. W dzisiejszych czasach ewenement, byłam zaskoczona… Szukaliśmy po kieszeniach drobniaków.

Kolejnych parę słów o miasteczku

Tolkmicko jak się domyślacie, drodzy Sympatycy 50ok.pl, leży w województwie elbląskim, powiecie … elbląskim.

Tu mieści się siedziba władz gminy miejsko wiejskiej Tolkmicko, za samo miasteczko leży nad wspomnianym Zalewem Wiślanym.

Większość działalności, która tu przeważa to przemysł usługowy i szeroko rozumiana turystyka. Są też firmy zajmujące się przemysłem rybnym i przetwórstwem warzywno-owocowym. Należy nadmienić, że jest tu port morski, o którym wspomnę w dalszej części felietonu.

Historycznie Tolkmicko leży na ziemi malborskiej, na jej wschodniej części obejmuje północną Pogezanię a także na Powiślu. Lokacja miejsca została uzyskana przez miasto w 1296 roku, było to miasto królewskie, w II połowie XVI wieku podlegało pod województwo malborskie. W okresie 1975-1998 było w województwie elbląskim, które nie istnieje.

Elblążanie mają nawet tablicę, upamiętniającą symboliczną „śmierć” województwa, czyli jego likwidację .Opisałam to w ostatnim felietonie o Elblągu i rzeźbach z metalu w tym mieście.

Elbląg, tablica „nagrobna” na cześć wojewódzwa elbląskiego z 1998 roku_ fot. Małżonek Johanki

Legendy mówią, że nazwa Tolkmicko pochodzi od dawnej nazwy grodu: Tolko i od imienia córki księcia Hoggo -Mity.

Rynek miasta z ratuszem, kościołem i nietypową fontanną, parę słów o historii

Nie będę sie szeroko rozpisywać na temat wspaniałej historii tego miejsca, wspomnę główne fakty historyczne.

Wykopaliska z okolic miasta wskazują na istnienie wczesnowiecznego grodu Prusów, którego resztki odkryto podczas prac wykopaliskowych. Wskazują one powstanie grodu na epokę żelaza ( ok.600-400 p.n.e.), świadczą o tym ślady kultury łużyckiej. W XIII wieku mna tym terenie mieszkali Pogezanie. W latach 1233-1283 Prusów podbili Krzyżacy.

Jak wspomniałam, prawa lokacyjne miejsce uzyskano w 1296 roku, a pierwsze zachowane zapiski o mieście notujemy z 1326 roku, gdzie wspomniano o miejscu Tolkemit.

Od 1330 w Tolkmicku istniał kościół. 21 marca 1351 Wielki Mistrz Krzyżacki Heinrich Dusemer von Arberg odnowił przywilej miejski , a w 1359 Tolkmicko wraz z wsią Nowinka otrzymały przywilej rybołówstwa.

Od 1440 roku Tolkmicko przystąpiło do Związku Pruskiego. Jako ciekawostkę podam, że 14 lat później, burmistrz miasta złożył przysięgę wierności królowi polskiemu i mieszkańcy zburzyli w mieście istniejący zamek krzyżacki. W 1466 roku po wojnie trzymastoletniej Tolkmicko znalazło się w granicach Polski o pozostało do 1772 r. W okresie wojny polsko szwedzkiej w dniach 11-12 czerwca 1626 w Tolkmicku zatrzymał się król szwedzki Gustaw II Adolf.

Rok 1710 był tragiczny dla miasta, na skutek epidemii dżumy zmarła połowa mieszkańców Tolkmicka.

W roku 1720 otwarto tu browar, który funkcjonował do 1851 roku. Wielki pożar z 29 lipca 1767 roku objął domy, dom piwny, a nawet budynek ratusza, kościół. Wszystko zostało odbudowane.

W czasie I rozbioru Polski w 1772 roku miasto znalazło się w obrębie Królestwa Prus. W 1785 powstała pierwsza szkoła, nowy ratusz ukończono w 1793 roku. W okresie 1803-1828 funkcjonował tu Sąd Ziemski i Miejski.

W czasie Powstania Listopadowego w mieście stacjonowało 240 żołnierzy. Należy wspomnieć, że w tym samym roku miasto opanowała epidemia cholery.

1832 rok to data powstania pierwszej apteki. Cały okres XIX wieku to intensywny rozwój miasta. Budowa portu ( 1862-1883), w 1873 powstała szosa z Tolkmicka do Elbląga, w 1899 zakończono budowę Kolei Nadzalewowej, wraz ze stacją.

W latach 1925-1928 infrastruktura miasta wbogaciła się w sieć burzową.

Z ciekawostek podam, ze w 1939 roku rozpoczęto tu budowę Fabryki marmolady, ale w roku 1940 ją zamknięto.

II wojna światowa i wyzwolenie

26 stycznia Armia Czerwona, w składzie : 47 brygady zmechanizowanej, 91 brygady pancernej, i 1 gwardyjskiego pułku motocykllowego, które wchodziły w skład 2 Frontu Białoruskiego zajęły miasto.

W czasie II wojny światowej zniszczono połowę miasta, a połowa mieszkańców uciekła. Nigdy miasto nie odzyskało dawnej świetności, choć starania były, zwłaszcza powojennego burmistrza Tolkmicka, Bolesława Żytyńskiego.

W okresie Polski Ludowej, powstały to dwa wielkie zakłady przetwórstwa spożywczego,a w 1946 został utworzony bosmanat portu. Inne znaczące nakłady w infrastrukturę: oczyszczalnia ścieków, kanalizacja sanitarna, budowa szkoły, ośrodka kultury i innych budynków użytku publicznego.

Pomnik o antywojennej wymowie w Tolkmickuw parku niedaleko plaży

„Poległym ku pamięci , żywym ku przestrodze” tak głosi napis po polsku, niemiecku i chyba po fińsku.

Obelisk tworzą razem zamurowane kamienie, jest ku czci ofiar mieszkańców Ziemi Tolkmickiej, którzy zginęli na różnych frontach, ma 3 tabliczki.

Podobno 30 m od brzegu znajduje się tutaj tzw. święty kamień. Święty Kamień to potężny głaz narzutowy o imponującym obwodzie 13,80 m i wysokości około 3 m. Leży w wodach Zalewu Wiślanego.Legendy mówią, że służył pogańskim Prusom jako ołtarz ofiarny.Niestety ja nie widziałam go, bo nie wiedziałam, że taki jest i nie miałam już siły chodzić w upale. Ale jak będę, uzupełnię swoje uchybienie.

Plaża w Tolkmicku

Moc ludzi, świetnie zorganizowana plaża, mimo braku morza, ale jest Zalew Wiślany była pełna turystów a nie tylko okolicznych mieszkańców.Widziałam wiele rejestracji na zaparkowanych autach z wielu, pochodzących nawet dalekich miast, jak Kraków, czy Lublin!

Koło plaży i w niektórych miejscach Tolkmicka są rzeźby i instalacje rzeźbiarza Andrzeja Kurowskiego. Koło plaży jest rzeźba „Podróżnik”. Widzimy też kotwice i inne elementy kojarzące się z statkami, łańcuchy i inne, które tworzą tzw. klimat.

Przystań jachtowa

W latach 2011–2013 przeprowadzono gruntowny remont nabrzeży, a także wybudowano przystań żeglarską z infrastrukturą. Jachty mogą cumować do pływających pomostów przy Nabrzeżu Południowym. Przy Nabrzeżu Zachodnim znajduje się budynek z toaletami i prysznicami. Są tam też przyłącza prądu i możliwość nabrania wody. W 2013 roku w porcie rozpoczęto rozbiórkę i równoczesną budowę nowego falochronu wschodniego źródło:https://pl.wikipedia.org/wiki/Port_morski_Tolkmicko

Zabytkowy kościół Św.Jakuba Apostoła

Obecny kościół,murowany, przepiękny,wzniesiony na miejscu dawnej drewnianej świątyni z II połowy XIV wieku. Została ona poświęcona w dniu 28 październiku 1376 roku. Nowa budowla otrzymała wezwanie Zwycięskiego Krzyża, Najświętszej Maryi Panny oraz św. Jakuba Apostoła. Wiele wyposażenie spłonęło, bo jak pisałam, trzy razy kościół płonął, jak wspomniałam wyżej.

„Budowla została wzniesiona na planie prostokąta. Charakteryzuje się wysoką, masywną, czworokątną wieżą o trzech kondygnacjach, pokrytą hełmem namiotowym. Nawa główna, od strony wschodniej, jest powiększona o prezbiterium. Ramiona transeptu z lewej i prawej strony zamknięte są prostymi ścianami. Są one zwieńczone szczytami schodkowymi, z klasyczną dekoracją w stylu gotyckim. Dekoracyjny charakter mają również pionowe i poziome pasy otynkowane na biało na fasadzie, można je zobaczyć m.in. na kolejnych kondygnacjach wieży. W centralnej części zachodniej fasady jest umieszczony ostrołukowy portal wieńczący wejście główne. Korpus świątyni i transept posiadają spadzisty dach. We wnętrzu, nawa główna o trzech przęsłach oddzielona jest od naw bocznych czterema masywnymi filarami. Nad nimi są umieszczone sklepienia gwiaździste, nad prezbiterium i w obydwóch zakrystiach znajdują się sklepienia krzyżowo-żebrowe. W ścianach zamykających ramiona transeptu są umieszczone duże koliste okna w kształcie rozety, z barwnymi witrażami. Gotycka forma świątyni jest podkreślona przez ostrołukowe okna znajdujące się w prezbiterium. W następstwie kilku wspomnianych wyżej pożarów większość zabytkowego wyposażenia świątyni uległa zniszczeniu. Wśród zachowanych zabytków, do najcenniejszych można zaliczyć m.in.: ołtarz główny z XVI wieku z umieszczonym w jego centralnej części krucyfiksem z XVIII wieku, wykonanym przez rzeźbiarza Krzysztofa Perwangera, rzeźby wykonane przez Krzysztofa Perwangera, przedstawiające Madonnę stojącą na kuli ziemskiej z 1735 roku i św. Jana Nepomucena z 1737 roku (są umieszczone przed kościołem , obrazy, na których są przedstawieni św. Piotr i św. Paweł z końca XVIII wieku (umieszczone w kruchcie zachodniej); „Krzyż Dżumy” z około 1709 roku (umieszczony w kruchcie zachodniej), chrzcielnicę w stylu gotyckim, wykonaną z kamienia.

źródło:https://pl.wikipedia.org/wiki/Kościół_Świętego_Jakuba_Apostoła_w_Tolkmicku

W okresie 1901-1902 budowla została przebudowana, rozbudowana o transept, dwie zakrestie i nowe prezbiterium.Wyposażenie ujednolicono i jest ono w stylu noeogotyckim. Od roku 1967 roku świątynią opiekują się księża salezjanie.

Wnętrze kościoła jest przepiękne, zdjęcia nie oddają piękna rzeczywistego.

Niecodzienne fontanna

Niedaleko kościoła przysiadłam na ławce nieopodal fontanny, która ma niecodzienny kształt, wszystko czyste , wysprzątane, aż przyjemnie było patrzeć na to. Brawo mieszkańcy Tolkmicka!

Szkoła w Tolkmicku

Stojąca nieco nas uboczu szkoła w Tolkmicku na ulicy Szpitalnej, jest w dobrym stanie, zadbana. Szkoła nosi imię Mikołaja Kopernika, które nadano jej 19 listopada 1967. W roku 1973 tę szkołę, mieszczącą się przy ulicy Szpitalnej, znaną jako budynek A, połączono z budynkiem B, tym utworzonym w 1945 roku i powstała Zbiorcza Szkoła Gminna.

Dotychczas mury tej szkoły opuściło 2500 osób.

Podsumowanie

Kto powiedział, że na wakacje tylko nad morze, warto odwiedzić Zalew Wiślany!

Miasteczko cieszy oko, spokojem, przytulnością. Warto tu przyjechać, jest przytań jachotowa, plaża, zadbane uliczki , można pospacerować.

Wstajemy z kanapy, ruszamy w kierunku Tolkmicka!

Johanka

ZOSTAW ODPOWIEDŹ

Proszę wpisać swój komentarz!
Proszę podać swoje imię tutaj