Zaciekawiło mnie to miasto, kiedy w sierpniu byłam tu z małżonkiem. Jak zazwyczaj czynimy, zatrzymaliśmy się i poszliśmy zwiedzać. Obejrzałam tylko ten kościół , ale muszę tu wrócić, by obejrzeć resztę miasta.
Szadek -to miasto ,w którym dzieciństwo spędził Pan Marek Niedźwiecki – legenda, tak – ten słynny radiowiec z Listy Przebojów Programu III Polskiego Radia.
Kościół w Szadku, ten który opisuję- też jest niezwykły , nasze zwiedzanie nabrało historycznego charakteru.
Parę słów o mieście Szadek
Szadek jest miastem w województwie łódzkim, w powiecie zduńskowolskim, siedzibą gminy miejsko -wiejskiej Szadek.
Geograficznie położony na Wysoczyźnie Łaskiej, nad rzeką Pichną, która jest piątym dopływem Warty. Jest otoczony lasami. Administarcyjnie w okresie 1974-1998 należał do nieistniejącego województwa sieradzkiego. Mieści się tu wiele drobnych firm, przeważnie włókienniczych i spożywczych oraz jest silnie rozwinięty sektor rolniczy.
Sam Szadek leży na historycznym obszarze ziemi sieradzkiej, uzyskał lokację miejską w 1295 roku, zdegradowany w 1870, ponownie odzyskał ją w 1919 roku. Był też miastem królewskim Korony Królestwa Polskiego , w tenucie szadkowskiej, w powiecie szadkowskim województwa XVI wieku. Tyu odbywały się sejmiki ziemskiej województwa sieradzkeigo od XVI wieku do pierwszej połowy XVIII wieku.
W mieście wg danych z 2019 roku mieszka 1902 mieszkańców.
Jako ciekawostkę podam , że przez miasto Szadek przebiega łódzka magistrala rowerowa.
Historia miasta
„Pierwsza pisana wzmianka o mieście pochodzi z 1295 r., kiedy książę Władysław Łokietek nadał rycerzowi Wilczkowi dwa łany ziemi „apud civitatem nostram Schadek” (pod miastem naszym Szadkiem). Początek Szadkowi dała prawdopodobnie osada powstała w XI w. nad istniejącym tu niegdyś jeziorem. Dokumenty lokacyjne zaginęły, o prawach miejskich Szadku dowiadujemy się z potwierdzenia lokacji miasta przez Władysława Jagiełłę w 1401 r. Od 1362 r. odbywały się tu sądy wiecowe ziemi sieradzkiej . W okresie przedrozbiorowym, zbierały się w Szadku sądy ziemskie, podczas gdy sądy grodzkie, odprawiane były wspólnie w Sieradzu, dla ówczesnych powiatów sieradzkiego i szadkowskiego. Największy rozkwit miasto przeżywało w XV i XVI w. Już wtedy było ośrodkiem produkcji sukna. Osiadło tu wielu rzemieślników, a synowie mieszczan udawali się na studia do Krakowa , uzyskując tytuły bakałarzy, magistrów i profesorów. Najbardziej znani z nich to Jan z Szadka ,Jakub z Szadka , Stanisław z Szadka ,Mikołaj z Szadka, Gabriel z Szadka . Z 1507 roku pochodzi pierwsze świadectwo istnienia osiedla żydowskiego w Szadku.
Powiat szadkowski powstał pod koniec XIV wieku. W powiecie szadkowskim w XVI w. było 6 miast: Szadek,łąsk, LKutomiers, Pabianice, Uniejów, i Niemysłów wchodzących wraz z powiatem w skład województw sieradzkiego. Liczne pożary i epidemie, a przede wszystkim zapaść gospodarcza kraju spowodowały jednak upadek miasta w następnych stuleciach.
W czasach zaborów szadkowianie czynnie współdziałali w wysiłku zmierzającym do odzyskania wolności. Po upadku powstania listopadowego, gdy w marcu 1833 r. na terytorium Królestwa wkraczały niewielkie partie podległe płk. Józefowi Zaliwskiemu, jedna z nich (kilkunastu ludzi), dowodzona przez Faustyna Sulimierskiego została rozbita w lesie janowickim pod Szadkiem. Dwóch z nich schwytano i po śledztwie Audytoriatu Polowego Sądu Wojennego skazano na karę śmierci. Wyrok wykonano 19 VIII 1833 r. na rynku szadkowskim. Rosjanie rozstrzelali: Feliksa Bugajskiego i Sylwestra Racieńskiego. Za pomoc udzieloną spiskowcom aresztowano: Salomeę Kozłowską i Salomeę Leopoldową. Gdy Józef Oxiński, pierwszy dowódca powstańczy w 1863 r. w okolicach Sieradza wyznaczył punkt zborny w lesie koło Miedźna, licznie stawili się tam mieszkańcy Szadku. Naczelnikiem cywilnym miasta z ramienia władz powstańczych był Feliks Czekalski.
W 1919 r. Szadek odzyskał prawa miejskie utracone w 1870 r. W okresie międzywojennym rozwinął się przemysł młynarski, stworzono połączenie kolejowe na trasie Śląsk – porty.
W 1921 r. w Szadku żyło 535 Żydów, co stanowiło 17% mieszkańców. W czerwcu 1940 okupant niemiecki utworzył dla ludności żydowskiej getto, w którym umieszczono ok. 400 osób. W sierpniu 1942 wszyscy jego mieszkańcy zostali wywiezieni do Chełmna nad Nerem i zamordowani. W 1943 Niemcy wprowadzili dla miasta nazwę niem. Schadeck.
Zasłużeni dla regionu szadkowskiego: Alfons Józef Ignacy Parczewski, Józef Leopold, Jerzy Karol Kurnatowski .”
źródło:https://pl.wikipedia.org/wiki/Szadek#Historia
Zabytkowy kościół w Szadku pw. Wniebowstąpienia NMP i Św. Jakuba Apostoła
Właśnie ten kościół ujrzeliśmy z auta i postanowiliśmy się zatrzymać i zobaczyć świątynię.
Trochę zaniedbane zabytkowe mury nam nie przeszkadzały, sam kościół zachwyca.
„Najcenniejszym zabytkiem jest kościół parafialny Wniebowzięcia NMP i św. Jakuba Apostoła zbudowany w l. 1333–1335 w stylu gotyckim w miejscu drewnianego zniszczonego przez Krzyżaków w 1331 r. Świątynię rozbudowano przed poł. XIV i w poł. XVI w., także po 1868 r. i w 1905 r. Jest to budowla trójnawowa , halowa, podparta szkarpani . W fasadzie i w przejściu do zakrystii posiada profilowane ostrołukowe portale. Sklepienia naw z XVI w.: w prezbiterium i w nawie głównej gwiaździste, w bocznych – sieciowe. Drzwi zewnętrzne do zakrystii z blachy wykuwanej ręcznie z XV w. „
źródło: https://pl.wikipedia.org/wiki/Szadek#Zabytki
„Zachowana fragmentarycznie polichromia Jana z Wrocławia z 1451 r. Zespół 5 renesansowych ołtarzy z początku XVII w. Chór muzyczny z XVI w. wsparty na tragarzach zdobionych rzeźbionymi łańcuchami. Ambona późnorenesansowa z 1 połowy XVII w. Chrzcielnica z brązu, gotycka ze sceną ukrzyżowania z XIV w. Gotycka Pieta z połowy XV w. W otworze tęczowym medalion z MB z Dzieciątkiem, późnogotycki z XVI w., dwa cenne relikwiarze z połowy XVII w. Szereg cennych nagrobków i tablic epitafijnych, najstarsze z XVI i XVII w. „
źródło: https://pl.wikipedia.org/wiki/Szadek#Zabytki
„Obok kościoła wznosi się dzwonnica o charakterze obronnej baszty z wąskimi otworami strzelniczymi. Na murach widać ślady w postaci okrągłych wgłębień po nieceniu ognia przy użyciu świdra ogniowego oraz wmurowane na pamiątkę kamienne kule armatnie.”
źródło: https://pl.wikipedia.org/wiki/Szadek#Zabytki
Inne ciekawostki lokalne
Z reporterskiego obowiązku nadmieniam, że jest drugi kościół pw. Św.Idziego, ja go nie zwiedzałam, ale sam opis, co tam jest sprawił, że zapewne tu wrócę i opiszę to na tej stronie.
„Na opuszczonym cmentarzu ewangelicko–augsburskim w Szadku zachowała się kwatera żołnierzy niemieckich poległych między 21 listopada a 9 grudnia 1914 r. w walkach w okolicach Szadku, które były częścią Operacji Łódzkiej. Żołnierze pochodzili z garnizonów z Dolnego Śląska, m.in. z Nowej Soli. Kwaterę opisano w 2008 r. na łamach 97. numeru dwumiesięcznika oświatowego „ Szkolne Wieści”.
Na cmentarzu grzebalnym kościół św. Idziego, według tradycji na miejscu najstarszego kościoła w Szadku, z 1858–1860 r. Na uwagę zasługuje tabernakulum misternie rzeźbione z I poł. XVII w. Na drugim cmentarzu (cholerycznym) dwie duże mogiły ludności cywilnej i żołnierzy polskich z września 1939 r. Przy głównej alejce mogiła 13 powstańców z partii Powidzkiego, dowódcy plutonu strzelców powiatu sieradzkiego, poległych w bitwie pod Szadkowicami 6 października 1863 r.„
źródło:https://pl.wikipedia.org/wiki/Szadek#Zabytki
Lokalne wydawnictwo sławi Szadek- świetna inicjatywa lokalna
„Na temat regionu szadkowskiego i samego miasta od 2001 ukazuje się rocznik naukowy „ Biuletyn Szadkowski” (B.Sz.) wydawany przez Uniwersytet Łódzki przy współpracy Urzędu Miasta i Gminy Szadek. Zawiera recenzowane artykuły oraz sprawozdania i notatki. To efekt współpracy środowisk naukowych reprezentujących różne dyscypliny, a jednocześnie ważne forum wymiany informacji i poglądów w zakresie interdyscyplinarnej wiedzy o regionie szadkowskim”.
źródło:https://pl.wikipedia.org/wiki/Szadek#Wydawnictwo
Synagoga w Szadku
„Synagoga w Szadku – nieistniejąca synagoga znajdująca się w Szadku przy ulicy Sieradzkiej.
Synagoga została zbudowana w połowie XIX wieku . Podczas II wojny światowej hitlerowcy zdewastowali synagogę. Po zakończeniu wojny w synagodze mieścił się magazyn zbożą Gminnej Spółdzielni „Samopomoc Chłopska”. Następnie przez wiele lat stał opuszczony, popadając w ruinę . W 1997 roku synagoga wraz z terenem została zakupiona przez prywatną osobę, która wyburzyła bożnicę, a na jej miejscu postawiła nowy budynek, w którym mieści się warsztat samochodowy. Murowany z cegły , nieotynkowany budynek synagogi wzniesiony na planie prostokąta, z niewielką trójbocznie zamkniętąapsydą od wschodu, mieszczącą pierwotnie Aron ha-kodesz. Do czasów zburzenia zachował się wystrój zewnętrzny ściany wschodniej.”
źródło:https://pl.wikipedia.org/wiki/Synagoga_w_Szadku
Podsumowanie
Musicie koniecznie przyjechać do Szadka, by na własne oczy zobaczyć zaciszne miasteczko, jego zabytki, przemiłych mieszkańców, życzliwych, kiedy pytałam o drogę.
Polecam Wam podróże , zamiast siedzenia na kanapie. Muszę tu wrócić!
Johanka