Przejeżdżałam tu tylko, kiedy dostrzegłam przepiękny kościół pw. Stanisława Biskupa i Męczennika i poszłam robić zdjęcia. Oppisałam go tu dzisiaj, zajrzyjcie.
Dokładnie po drugiej stronie drogi naprzeciwko tego kościoła, stoi inna perła architektury: Cerkiew Opieki Matki Bożej – którą pragnę Wam drodzy Sympatycy 50ok.pl opisać.
Dwa słowa o wsi
„Bończa – wieś w Polsce położona w województwie lubelskim, w powiecie krasnostawskim, w gminie Kraśniczyn[5][6]. Leży w dolinie rzeki Wojsławki, dopływu Wieprza.
Wieś stanowi sołectwo gminy Kraśniczyn[7]. Według Narodowego Spisu Powszechnego (III 2011 r.) wieś liczyła 323 mieszkańców[8].
W latach 1954–1959 wieś należała i była siedzibą władz gromady Bończa, po jej zniesieniu w gromadzie Kraśniczyn-Osada. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa chełmskiego.”
źródło : https://pl.wikipedia.org/wiki/Bończa_(województwo_lubelskie)
Historia
„Pierwotna nazwa Bończy brzmiała Pustotew. Pierwsze wzmianki o wiosce pochodzą z XV w. W 1455 miejscowość należała do Wańka Kierdejowicza z Kwasiłowa. Więcej informacji dostarczają nam źródła związane z rodem Siennickich herbu Bończa, których to własnością była wieś od XVI w. Prawdopodobnie właśnie od ich herbu miejscowość w 1596 przyjęła dzisiejszą nazwę. Mikołaj Siennicki, najsłynniejszy mieszkaniec Bończy, ufundował we wsi w 1577 zbór kalwiński. Po śmierci Mikołaja posiadłość przechodziła w ręce jego następców. W 1636 wnuczka Mikołaja, Zofia Borkowska, przekazała kalwiński zbór katolikom. W późniejszych latach majątek zmieniał właścicieli. Należał do Suchodolskich, Poletyłłów. Ostatnimi dziedzicami tych włości, do końca II wojny światowej, byli Andrzej i Jerzy Potoccy. Po wojnie majątek objęła reforma rolna. Wtedy też powstała wieś Bończa-Kolonia.
8 maja 1943 roku oddział żandarmerii niemieckiej został tu zaatakowany przez partyzantów radzieckich. W odwecie Niemcy rozstrzelali 33 mężczyzn – mieszkańców Bończy i Wólki Bonieckiej[9].”
źródło :https://pl.wikipedia.org/wiki/Bończa_(województwo_lubelskie)#Historia
Cerkiew Opieki Matki Bożej w Bończy
„Cerkiew pod wezwaniem Opieki Matki Bożej – prawosławna cerkiew parafialna w Bończy. Należy do dekanatu Zamość diecezji lubelsko-chełmskiej Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego.
Świątynia położona jest poza zabudową wsi, na wzniesieniu przy trasie Krasnystaw – Uchanie – Hrubieszów[1].
Pierwsze informacje o parafialnej cerkwi prawosławnej w Bończy pochodzą z 1489. W XVII w. placówka duszpasterska przyjęła unię. Nowa cerkiew tego wyznania została wzniesiona w Bończy w 1724. W 1875, na skutek likwidacji unickiej diecezji chełmskiej, obiekt stał się własnością Rosyjskiego Kościoła Prawosławnego. Sześć lat później w Bończy wzniesiona została nowa świątynia, utrzymana w stylu moskiewsko-jarosławskim – odmianie obowiązującego w budownictwie sakralnym stylu rosyjsko-bizantyńskiego. Cerkiew pozostawała czynna do 1915, gdy miejscowa ludność prawosławna została ewakuowana w głąb Rosji. Ponownie stała się siedzibą parafii w 1922 lub 1923. Świątynia została po raz drugi zamknięta po II wojnie światowej – wskutek wywózek ludności ukraińskiej wyznania prawosławnego działalność parafii zamarła. Urząd ds. Wyznań wyraził zgodę na ponowne otwarcie obiektu dla celów kultowych w 1956, jednak niewielka liczba wiernych w miejscowości sprawiła, że nabożeństwa w cerkwi nie były odprawiane regularnie. Sytuacja ta uległa zmianie dopiero w 2007. Na przełomie XX i XXI w. obiekt przeszedł generalny remont.”
źródło : https://pl.wikipedia.org/wiki/Cerkiew_Opieki_Matki_Bożej_w_Bończy
Pierwsze cerkwie w Bończy
„Najstarsze wzmianki pisemne o istnieniu cerkwi prawosławnej w Bończy pochodzą z 1489. Informacje o drewnianej świątyni, fundacji królewskiej, zawarte są także w dokumentach z 1506 i 1531[1]. W 1596 do Kościoła unickiego przystąpił Dionizy Zbirujski, ostatni prawosławny biskup chełmski w jurysdykcji Patriarchatu Konstantynopolitańskiego. Decyzja ta została rozciągnięta na całą administraturę, chociaż nie wszystkie placówki duszpasterskie się z nią pogodziły[2]. Losy parafii w Bończy w okresie, gdy na ziemi chełmskiej trwała rywalizacja prawosławnych i unitów, nie są dobrze znane. Wiadomo, iż cerkiew w Bończy, podobnie jak świątynia w pobliskim Krupem, zachowała wyznanie prawosławne w pierwszych dekadach po podpisaniu unii, przez co stała się obiektem ataków ze strony rzymskokatolickiego duchowieństwa z Lublina. Według niektórych źródeł bończańska placówka duszpasterska po 1636 całkowicie przestała działać; we wsi pozostała jedynie parafia łacińska. Pelica uznaje tę wersję za mało prawdopodobną, nie precyzuje jednak losów cerkwi w Bończy między XVI a XVIII w.[1].
W 1724 miejscowy dziedzic, Suchodolski, zbudowaną w Bończy nową cerkiew drewnianą[3]. Była to świątynia unicka[1]. W 1872 liczbę wiernych korzystających ze świątyni szacowano na 600 osób[1]. Trzy lata później, wskutek likwidacji unickiej diecezji chełmskiej, obiekt znalazł się w rękach Rosyjskiego Kościoła Prawosławnego.”
źródło :https://pl.wikipedia.org/wiki/Cerkiew_Opieki_Matki_Bożej_w_Bończy#Pierwsze_cerkwie_w_Bończy
Budowa i funkcjonowanie nowej cerkwi
„W latach 1878–1881 w Bończy została wzniesiona nowa, murowana cerkiew[1]. Inwestycję tę sfinansował skarb państwa, z funduszy przeznaczonych na wznoszenie nowych obiektów sakralnych[4]. W 1898 korzystało z niej 1048 wiernych, była to świątynia parafialna. W 1912 budynek został wyremontowany. Trzy lata później świątynia została porzucona, gdyż cała miejscowa ludność prawosławna udała się na bieżeństwo. Bończę opuścił także proboszcz parafii razem z rodziną[1].
W pierwszych latach po I wojnie światowej i odzyskaniu niepodległości przez Polskę świątynia nadal pozostawała zamknięta – nie figuruje ani w wykazie prawosławnych cerkwi przeznaczonych do otwarcia przez Ministerstwo Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego z 1919, ani na liście trzydziestu faktycznie otwartych obiektów z 1921[5]. Nie została jednak również nigdy zrewindykowana na rzecz Kościoła katolickiego, w odróżnieniu od ponad 20 analogicznych obiektów w najbliższych miejscowościach[1]. W 1923 była już jednak ponownie siedzibą parafii, jednej z piętnastu prawosławnych placówek duszpasterskich w dekanacie chełmskim diecezji warszawsko-chełmskiej. Jej filią była cerkiew w Krupem[6]. Świątynie w Krupem i Bończy były jedynymi czynnymi cerkwiami prawosławnymi w powiecie krasnostawskim[6]. Otwarcie etatowej parafii w Bończy było możliwe dzięki staraniom dziekana chełmskiego ks. Olimpiusza Denisiewicza, a także księży Włodzimierza Matwiejczuka i ks. ppłk Józefa Dyńko-Nikolskiego[1]. W 1928 liczbę parafian szacowano na 3179 osób, przy czym dane policyjne wskazywały liczbę niższą – 3090 osób uczęszczających do cerkwi w Bończy i w Krupem[1]. We wrześniu 1932 cerkiew odwiedził w ramach wizyty kanonicznej biskup Sawa (Sowietow)[1].
Cerkiew pozostawała czynna w czasie II wojny światowej, nadal uczęszczało do niej wówczas ponad 450 osób[1]. W 1945 lub 1946 proboszcz parafii i 70% wiernych wyjechało do ZSRR[7]. Pozostała część wiernych została wysiedlona z Bończy w ramach Akcji „Wisła”. Po wywózkach ludności ukraińskiej cerkiew została zamknięta[3]. Mimo porzucenia obiekt nie został zdewastowany, jego wyposażenie przetrwało[7]. Starania o jej otwarcie podjął w 1954 ks. Aleksy Baranow, który w czasie wizyty w miejscowości przekonał się, że nadal pozostawało w niej ok. 700 osób wyznania prawosławnego. Inicjatywę tę poparł metropolita warszawski i całej Polski Makary, który uzyskał zgodę na reaktywację parafii, mimo początkowej niechęci Urzędu ds. Wyznań, w pierwszej połowie 1956 r.[1] Regularne nabożeństwa w cerkwi były jednak odprawiane dopiero od 1958; następnie w latach 1974–1989 w świątyni odbywały się jedynie okazjonalne uroczystości religijne odprawiane przez kapłanów z parafii św. Jana Teologa w Chełmie[1]. Według innego źródła cerkiew posiadała stałego administratora w latach 1956–1989 i dopiero później z powodu małej liczby wiernych zaczęła być obsługiwana przez duchowieństwo z Lublina, Chełma lub Hrubieszowa, zaś stały proboszcz wrócił do Bończy w 2007[3]. W 1965 doszło do próby podpalenia obiektu[7]. Według różnych badań między rokiem 1968–1970 w Bończy przebywało od 136 do 292 prawosławnych, jednak de facto większość z nich uczęszczała do miejscowego kościoła św. Stanisława. Sukcesywny spadek liczby uczęszczających do cerkwi był wynikiem migracji do Lublina, Chełma i Krasnegostawu, jak również nacisków ze strony katolickiej większości mieszkańców[1].
Dzięki staraniom arcybiskupa lubelskiego i chełmskiego Abla cerkiew przeszła kapitalny remont w ostatniej dekadzie XX w.[8]. Dalsze prace konserwatorskie trwały do 2007[3]. W jego ramach odnowiono przechowywane w cerkwi ikony[9].”
źródło : https://pl.wikipedia.org/wiki/Cerkiew_Opieki_Matki_Bożej_w_Bończy#Budowa_i_funkcjonowanie_nowej_cerkwi
Architektura
„Cerkiew reprezentuje styl bizantyjsko-rosyjski, w szczególności naśladuje XVII–XVIII-wieczną moskiewską architekturę sakralną (styl moskiewsko-jarosławski[10])[1]. Jest to obiekt trójdzielny, z dzwonnicą zwieńczoną dachem namiotowym i małą cebulastą kopułką nad przedsionkiem, pojedynczą kwadratową nawą zwieńczoną jedną dużą cebulastą kopułą oraz mniejszym trzyczęściowym pomieszczeniem ołtarzowym, nad którym wznosi się mniejsza kopuła. W celu wzmocnienia skojarzeń z siedemnastowieczną moskiewską architekturą sakralną nad oknami w bębnie głównej kopuły i dzwonnicy umieszczono białe łuki o kształcie kokoszników, zaś archiwolty drzwi i okiem wsparto na białych kolumienkach[11][4]. Pomieszczenie ołtarzowe cerkwi zamknięte jest poligonalnie[4].
Cerkiew w Bończy nie jest pod względem architektonicznym oryginalna. Identyczny projekt wykorzystano przy budowie cerkwi w Gnojnie, Babicach, Teratynie, Kalinówce i Horyszowie Ruskim. Wszystkie wymienione świątynie zostały oddane do użytku między rokiem 1881 a 1883, przy czym cerkiew w Bończy była jednym z pierwszych obiektów tego typu. Wznoszenie w różnych miejscowościach identycznych cerkwi było rozpowszechnioną praktyką w budownictwie sakralnym ostatnich dekad istnienia Imperium Rosyjskiego[11]. Z kolei dekoracyjny detal, nawiązujący do sztuki moskiewskiej, w bardziej rozbudowanej wersji został powtórzony w cerkwi Zaśnięcia Matki Bożej w Hrubieszowie[11]. Wszystkie wymienione cerkwie tworzyły pierwszą grupę świątyń prawosławnych wzniesionych na terenie Królestwa Polskiego w stylu moskiewsko-jarosławskim, nie zaś według wzorców opracowanych przez Konstantina Thona[10].
We wnętrzu świątyni znajduje się wyposażenie z XVII–XVIII w., w tym ikony z tego okresu[1]. Ikonostas w cerkwi jest jednorzędowy.
Cerkiew wpisano do rejestru zabytków 2 grudnia 2004 pod nr A/281[12].”
źródło:https://pl.wikipedia.org/wiki/Cerkiew_Opieki_Matki_Bożej_w_Bończy#Architektura
Podsumowanie
Jak widzicie , podróżowanie po Lubelszczyźnie jest fascynujące, będzie jeszcze wiele miejsc do opisania, na przykład Krasnystaw.
Już teraz zapraszam do śledzenia strony.
Johanka