W sierpniowej wyprawie Johanki nie zabrakło interesujących miejsc do zwiedzenia. Jednym z nich był niewątpliwie Cmentarz Żołnierzy Armii Radzieckiej, który mnie zaskoczył wielkością, ilością mogił oraz zadbaną infrastrukturą.
Jest on największą w Europie nekropolią wojenną żołnierzy radzieckich, poległych bądź zmarłych od ran poniesionych w czasie II wojny światowej. Mieści się przy ulicy Elbląskiej w Braniewie.
Widoczny z daleka jest pomnik z czerwoną gwiazdą, którego nie można przegapić.
Parę słów o regionie w czasie wojny
Miasto Braniewo w systemie obronnym obejmującym Prusy Wschodnie, był jednym z istotniejszych punktów o charakterze strategicznym. Całe miasto i powiat wchodziły w skład umownie nazywanego obszaru : Trójkąta Lidzbarskiego, który rozciągał się wzdłuż linii wzdłuż Zalewu Wiślanego. Samo miasto Braniewo posiadało znaczący garnizon wojskowy, gdyż leżało na szlaku Elbląg – Królewiec (obecnie Kaliningrad). Stacjonowały tu oddziały wojsk pancernych oraz piechoty.
Zwycięstwo nad hitlerowcami wojska radzieckie okupiły znacznymi stratami w ludziach. W samym obszarze obejmującym region Mamonów- Tolkmicko-Frombork, poległo 20.926 żołnierzy radzieckich.
Przy wejściu na cmentarz jest tablica , która zawiera informację o poległych i miejscach stoczonych bitew. Autorem projektu jest plastyk Bolesław Marszal.
Powstanie cmentarza
Cmentarz tworzono w okresie 1945-1957, leży tu 31.237 żołnierzy 2 Frontu Białoruskiego oraz 3 Frontu Białoruskiego, którzy polegli tu w czasie wojny. Obejmuje osoby poległe w okolicy: Zalewu Wiślanego, Pasłęku, Elbląga, Górowa Iławeckiego, Kętrzyna, Barczewa, Reszla, Nidzicy. Jest tam 250 zbiorowych mogił i 20 indywidualnych. Zidentyfikowano 4.054 osoby, ale większość kwater jest bezimienna.
Widziałam tabliczki kamienne z wyrytymi nazwiskami, podobiznami ofiar wojny, byli to żołnierze młodzi, nieraz 18-24 lata, większość, mało osób po 40 , tylko pojedyncze osoby po 50. Odczytywałam te tabliczki. Dostrzegłam wiele mogił osób wyznania muzułmańskiego, gdyż tablice były z charakterystycznym księżycem.
Wiele osób było z Gruzji, po nazwiskach to było widoczne, porażał młody wiek. Mam syna w podobnym wieku, a z tyłu głowy mam obecne wydarzenia na Ukrainie. Ciężkie było to zwiedzanie – dla mnie – jako matki.
Ostatnie pogrzeby na cmentarzu:
20.02.2009 pochowano szczątki żołnierza odnalezionego na poligonie wojskowym w Braniewie . Pogrzeb prowadziło dwóch duchownych wyznania prawosławnego, natomiast 27.08.2021 pochowano szczątki 3 lotników radzieckich zestrzelonych ok. 4 km od miasta Braniewo , 8 marca 1945. Wrak ze szczątkami został odnaleziony przez polskich poszukiwaczy wiosną 2020.
W każdą niedzielę, która przypada w okolicy 9 maja ( rosyjskie święto Dnia Zwycięstwa), na cmentarzu odbywają się uroczystości upamiętniające poległych żołnierzy, w których uczestniczą władze polskie i obwodu kaliningradzkiego.
Tradycją stał się zjazd rosyjskich motocyklistów do Braniewa, na tę uroczystość, zazwyczaj przewodził jej gubernator obwodu kaliningradzkiego Nikołaj Cukanow. W czasie tych uroczystości były odmawiane modlitwy ekumeniczne i składane wieńce.
Mój kolega Wiesław, którego poznałam na Twitterze , mieszkaniec Braniewa powiedział, że w roku bieżącym nie było uroczystości państwowych. Przysłał mi kilka zdjęć z poprzednich lat, zamieszczam za Jego zgodą, ale bez publiczności, bo nie mam zgód na prezentację wizerunku.
Zdjęcia autorstwa Wiesława Turskiego z Braniewa.Bardzo dziękuję . Johanka
Budowa cmentarza
Sama nekropolia ma plan prostokąta, przy wejściu jest schemat ułożenia mogił. Żołnierzy pochowano w 250 mogiłach zbiorowych, w kształcie prostokątów o jednolitej wielkości. Mogił indywidualnych jest 20, są one umieszczone przy głównej części cmentarza, gdzie jest pomnik. Mogiły są obramowane ramą z betony, na której oznaczono tablicę z gwiazdą.
W roku 1968 zakończono budowę cmentarza, wówczas dodano obelisk z piaskowca, na niewielkim podwyższeniu, obudowanym kamieniem oraz dwoma rzeźbami, które przedstawiają grupę żołnierzy.
Aby widzieć cmentarz- jak wygląda w rzeczywistości, te tablice , obszar wokół – zamieszczam poniższe zdjęcia.
Podsumowanie
Zapraszam wszystkich na chwile zadumy, gdy będziecie odwiedzać Braniewo.
Nigdy więcej wojny!
Samo miasto opiszę w osobnym felietonie, bo na to zasługuje.
Będzie o baszcie, zabytkach, amfiteatrze, lapdarium, ciekawostkach.
Już teraz zapraszam.
Johanka