Miasto Chełmno jest pełne zabytków, na uwagę zasługują mury obronne w mieście. Są regularnie odnawiane co nadaje miastu charakter.
Gdzie jest Chełmno?
Miasto leży w województwie kujawsko pomorskim, jest siedzibą powiatu chełmińskiego, leży w dolinie Dolnej Wisły, nad rzeką Wisłą, u ujścia Fryby.
Niedaleko, bo ok,. 30 km jest Grudziądz, który też opiszę na tej stronie, bo byłam. Chełmno jest 40 km na północ od Torunia, który również opiszę, bo go zwiedzałam.
Większość terenu miasta leży na wzgórzu, stąd też nazwa, Chełmno, pochodząca od słowa chełm, oznaczajacego wzgórze.
Od tej nazwy powstały niemiekie Colmen a potem Culm.
Kościół pw Jakuba Starszego i św. Mikołaja
„Kościół pod wezwaniem św. Jakuba i św. Mikołaja w Chełmnie tzw. Gimnazjalny, to dawny kościół franciszkański, położony w zachodniej części chełmińskiego starego miasta, w bloku ograniczonym ulicami Biskupią, Franciszkańską, Dominikańską i Klasztorną. Obecnie jest to kościół filialny w parafii Wniebowzięcia NMP.”
źródło:https://pl.wikipedia.org/wiki/Kościółśw._Jakuba_iśw._Mikołaja_w_Chełmnie
„Kościół został wzniesiony w stylu gotyckim, z cegły. Obecne prezbiterium zbudowano po 1326 na miejscu poprzedniego, korpus zaczęto budować w trzeciej ćwierci XIII w., ukończono w pierwszej ćwierci XIV w. W trzeciej ćwierci XIV w. sklepiono wnętrza.
W 1806 nastąpiła kasata klasztoru. Bogate niegdyś wyposażenie wnętrza zostało przeniesione do innych kościołów (m.in. do Kijewa i Lisewa), rozebrano budynki klasztorne i zburzono barokową kaplicę z 1751 r. W latach 1822-1828, kościół był przejściowo pod opieką Sióstr Miłosierdzia, które następnie przeniosły się do dawnego zespołu klasztornego pobenedyktyńskiego. Przez kolejne lata kościół stał opuszczony aż do 1866 roku kiedy to stał się świątynią szkolną chełmińskiego gimnazjum, wybudowanego w miejscu rozebranego klasztoru. Wtedy to przeprowadzono pierwsze prace restauracyjne. W latach 1908-1910 przeprowadzono generalny remont który w czasie którego kościół zyskał zachowane do dziś wyposażenie wnętrz, główny ołtarz, ambonę, ławki, organy a sklepienia i ściany pokryto widocznymi do dziś dekoracjami. We wschodnim oknie prezbiterium znajduje się neogotycki witraż, ufundowany w 1867 r. przez Wojciecha Łożyńskiego, dyrektora gimnazjum. Najcenniejszym elementem architektonicznym świątyni są gotyckie zworniki znajdujące się na sklepieniu.
W pobliskim kościele klasztornym śś. Jana Chrzciciela i Ewangelisty znajduje się część wyposażenia tej świątyni m.in. Figura Chrystusa w grobie o ruchomych ramionach z XIV w, relikwie bł. Jana Łobdowczyka i obraz św. Antoniego, niegdyś otaczany kultem.”
źródło:https://pl.wikipedia.org/wiki/Kościółśw._Jakuba_iśw._Mikołaja_w_Chełmnie
Kościół Wniebowzięcia NMP w Chełmnie- historia
„Kościół WNMP to trójnawowa hala z wydzielonym, prostokątnym prezbiterium. Zachodnia fasada była zaplanowana jako symetryczna dwu wieżowa, ale wieża południowa pozostała niedokończona. Nawy boczne przykryte są poprzecznymi dachami dwuspadowymi, które tworzą charakterystyczne trójkątne szczyty widoczne w elewacjach bocznych. Jest to rozwiązanie niezwykłe, na które warto zwrócić uwagę[4]. Podobne znajdziemy w Kolegiacie Świętego Krzyża i św. Bartłomieja we Wrocławiu. „
źródło:https://pl.wikipedia.org/wiki/Kościół_Wniebowzięcia_Najświętszej_Maryi_Panny_w_Chełmnie#Historia
„W kościele znajduje się wysokiej klasy gotycki wystrój rzeźbiarski, na który składają się figury apostołów przy filarach od strony nawy głównej oraz zworniki sklepienne. Są tu również cenne malowidła ścienne z końca XIV w. (gotyckie przedstawienie św. Krzysztofa w nawie bocznej, przykryte częściowo barokową wizją Boga). Gotlandzka chrzcielnica o formach późnoromańskich została wykonana na przełomie XIII/XIV w. Bogate nowożytne wyposażenie wnętrza pochodzi przeważnie z XVII i XVIII w., wyróżniają się epitafia z końca XVI-XVIII w., w jednym z nich portret trumienny Marcina Kossendy z 1705. W kaplicy na przedłużeniu bocznej nawy północnej sanktuarium MB Bolesnej (tzw. Chełmińskiej), z obrazem koronowanym za zgodą papieża Benedykta XIV 22 maja 1754 r[5]. W antependium i predelli ołtarza tej kaplicy zespół srebrnych plakietek wotywnych z XVII–XVIII w. Zwraca też uwagę snycerski wystrój kaplicy Bożego Ciała (Najśw. Sakramentu), dzieło elbląskie z lat 1685-1695.„
źródło:https://pl.wikipedia.org/wiki/Kościół_Wniebowzięcia_Najświętszej_Maryi_Panny_w_Chełmnie#Historia
Kościół Wniebowzięcia NMP w Chełmnie- architektura i wnętrze
„Kościół archiprezbiterialny Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Chełmnie[2], zwany potocznie „Farą”, jest najokazalszym spośród siedmiu istniejących obecnie kościołów Chełmna. Kościół ten stanowił wzorzec dla budowniczych katedry w Królewcu. Kościół wzniesiono prawdopodobnie w latach 1280-1320. W przeciwieństwie do wielu innych budowli sakralnych tamtego czasu powstał dość szybko, a w trakcie budowy dokonano tylko niewielkich korekt w stosunku do pierwotnych planów. Wznoszono go w dwóch fazach. Najpierw postawiono prezbiterium i północną nawę boczną (pierwotnie niższą). W fazie drugiej ukończono budowę całego korpusu nawowego wraz z wieżą północną. Wieżę południową pozostawiono niedokończoną. W wiekach następnych nie dokonano większych przebudów, które by zakłóciły gotycki charakter świątyni i wrażenie stylistycznej jednolitości.
Jedynie w 1560 roku dobudowano kaplicę Matki Boskiej Bolesnej Chełmińskiej z fundacji kasztelana chełmińskiego Jana Niemojewskiego i jego żony Katarzyny Kostczanki, h. Dąbrowa[3] (dawna kaplica grobowa Niemojewskich), a w końcu XVII wieku kaplicę Bożego Ciała oraz w 1706 roku kruchtę południową. Częściowe odnowienie kościoła nastąpiło w okresie 1659–1660. Powstał wówczas także barokowy wystrój kaplicy Bożego Ciała. Nad prezbiterium dobudowano sygnaturkę. W końcu XIX wieku przeprowadzono natomiast poważne prace naprawcze nadszarpniętych zębem czasu murów, w szczególności w obrębie najwyższej kondygnacji wieży północnej, uszkodzonej w 1724 roku.W 2002 roku w sposób kompleksowy została odnowiona kruchta północna, a w latach 2003–2004 kaplica i ołtarz Matki Bożej Bolesnej. W 2004 roku odnowiono lampy zwisające w łukach międzyfilarowych, w 2006 roku rzeźby Ukrzyżowania na wschodnim szczycie oraz trakt komunikacyjny prowadzący na taras widokowy znajdujący się na wieży dzwonniczej, ławy dla wiernych i ołtarz z relikwiami św. Walentego odnowiono w latach 2007–2008. W 2012 odsłonięto znajdującą się dotąd pod posadzką nawy głównej renesansową płytę nagrobną z wizerunkiem dwóch osób.”
W Muzeum Okręgowym w Toruniu przechowywany jest zespół gotyckich witraży ze wschodniego okna prezbiterium, z lat około 1370–1390, które w XIX w. zostały przeniesione z Chełmna do zamku w Malborku.
źródło:https://pl.wikipedia.org/wiki/Kościół_Wniebowzięcia_Najświętszej_Maryi_Panny_w_Chełmnie#Architektura_i_wnętrze_kościoła
Ciekawostka
Z ciekawostek lokalnych podam, że w kościele tym są relikwie Św.Walentego.
Kościół pw św.Piotra i Pawła w Chełmnie
Niestety kościoła nie zwiedziłam, bo nie mieliśmy już siły, ale jak tu wrócę, to oczywiście uzupełnię zwiedzanie.
„Kościół św. Piotra i św. Pawła w Chełmnie, dawny kościół dominikański, od 1829 do 1945 ewangelicki, obecnie filialny w parafii Wniebowzięcia NMP, położony w północno-wschodniej części starego miasta w Chełmnie, w bloku ograniczonym ulicami Wodną i Kościelną oraz murami miejskimi. Fasada kościoła stanowiła pierwowzór fasady katedry warszawskiej[2].
Dominikanie przybyli do Chełmna prawdopodobnie już w 1233 r. (a więc w roku lokacji miasta). Istniejący dzisiaj kościół zaczęto wznosić od prezbiterium w 4 ćwierci XIII wieku, chociaż w obrębie neogotyckiej kruchty istnieją wcześniejsze fragmenty budowli późnoromańskiej z lat ok. 1240-50. W pierwszej połowie XIV wieku zbudowano korpus, najpierw w postaci niesymetrycznej dwunawowej hali o sześciu przęsłach; w trzeciej ćwierci XIV w. dobudowano trzecią bardzo wąską nawę północną, z tego czasu pochodzi również szczyt zachodni. W drugiej połowie XVII wieku wnętrze korpusu całkowicie przebudowano ze zmianą programu przestrzennego na czteroprzęsłową bazylikę i założeniem nowych sklepień. Z końca XIX wieku pochodzą przybudówki – kruchta zachodnia i zakrystia od północy.
Kościół jest murowany z cegły. Z zewnątrz zachował cechy gotyckie, wnętrze korpusu jest zbarokizowane. Obecnie jest to czteroprzęsłowa niesymetryczna bazylika o bardzo wąskiej nawie północnej, przed barokizacją był trójnawową, sześcioprzęsłową halą. Zachowane w pierwotnej postaci prezbiterium jest trójprzęsłowe, zamknięte od wschodu pięcioma bokami ośmioboku, sklepione krzyżowo-żebrowo, w przęśle środkowym gwiazdą czteroramienną. Od zewnątrz jest opięte uskokowymi skarpami, przez ich gęste ustawienie wzmacniającymi wertykalizm budowli. Wyróżnia się również zachodni szczyt korpusu, dzielony gęsto ustawionymi pod kątem lizenami przechodzącymi w pinakle.
Dawne bogate, późnobarokowe i rokokowe wyposażenie wnętrza zostało w większości usunięte po przejęciu kościoła przez ewangelików. Na miejscu zachowała się tylko kilka elementów: późnobarokowy ołtarz główny, wzorowany na ołtarzu kościoła NMP w Toruniu, drewniane rokokowe stalle w prezbiterium, dekorowane ornamentem rocaille i wolutami, przy filarze w nawie głównej rokokowa ambona, na której baldachimie cztery putta przedstawiające personifikacje kontynentów.”
źródło:https://pl.wikipedia.org/wiki/Kościół_Świętych_Apostołów_Piotra_i_Pawła_w_Chełmnie
Podsumowanie
Nie zwiedziłam części kościołów w Chełmnie, bo nie starczyło sił i czasu, a sierpniowy upał też nie był bez znaczenia.
Mam nadzieję tu wrócić i uzupełnić zwiedzanie.
Miasto Chełmno zwane jest miastem zakochanych, nawet są ławeczki na tę okoliczność, klomby w kształcie serca, ja niestety nie widziałam ich , tylko czytałam na internecie. Sama nazwa miasta zakochanych wiąże się chyba z relikwiami św. Walentego w kościele Wniebowstąpienia NMP.
Polecam przyjazd do Chełmna, bo naprawdę warto.
Johanka