Przyjechałam tu, albowiem przeczytałam w jednej książce o Lubelszczyźnie i Polesiu, którą posiadam, że jest tu synagoga, więc poprosiłam mojego szanownego Małżonka, abyśmy tu przyjechali. Byłam krótko, ale wiele zwiedziłam, zjedliśmy smaczne pierogi oraz gofry.
Dwa słowa o Bychawie
„Bychawa – miasto w Polsce, w województwie lubelskim, w powiecie lubelskim, siedziba gminy miejsko-wiejskiej Bychawa. Położona na Wyżynie Lubelskiej, 30 km na południe od Lublina nad rzekami Gałęzówką i Kosarzewką. Według danych GUS z 31 grudnia 2019 r. Bychawa liczyła 4855 mieszkańców[2].”
źródło :https://pl.wikipedia.org/wiki/Bychawa
Historia miasta
„Miejscowość powstała w IX–X w., z tego okresu pochodzi grodzisko. W 1537 z rąk króla Zygmunta Starego miejscowość otrzymała prawo magdeburskie jako prywatne miasto szlacheckie[6]. Miasto położone było w drugiej połowie XVI wieku w powiecie lubelskim w województwie lubelskim[7]. W XVI wieku pojawiły się pierwsze wzmianki o ludności żydowskiej w mieście. W czasach Królestwa Kongresowego było to miasto prywatne, które położone było w 1827 roku w powiecie lubelskim, obwodzie lubelskim województwa lubelskiego[8]. W połowie XIX w. Bychawa stała się znaczącym centrum żydowskiego chasydyzmu, posiadającym własny dwór z cadykiem. Wiązało się to z osiedleniem się w mieście Nechemii Jechiela Rabinowicza (syna Jaakowa Icchaka ben Aszera, zwanego Świętym Żydem z Przysuchy). W 1870 władze carskie odebrały Bychawie prawa miejskie. W 1939 roku w Bychawie około połowy mieszkańców stanowiła ludność żydowska[9]. W grudniu 1940 roku podczas niemieckiej okupacji Niemcy założyli w Bychawie getto. W 1942 roku Niemcy zlikwidowali getto i wywieźli Żydów do Sobiboru i Majdanka, gdzie ich zamordowali[9][10]. W 1958 Bychawa otrzymała ponownie prawa miejskie[11].
Od 1956 do 1975 siedziba powiatu bychawskiego.
Według danych z 31 grudnia 2010 miasto miało 5254 mieszkańców[12].”
źródło : https://pl.wikipedia.org/wiki/Bychawa#Historia
Synagoga w Bychawie
„Synagoga w Bychawie – synagoga znajdująca się w Bychawie przy ulicy Tadeusza Kościuszki 5.”
źródło: https://pl.wikipedia.org/wiki/Synagoga_w_Bychawie
Historia synagogi
„Synagoga została zbudowana w 1810 roku na miejscu starej synagogi. W 1876 roku podczas pożaru uległa poważnemu zniszczeniu, po którym natychmiast przystąpiono do gruntownej renowacji synagogi. Po wielu latach ukończono go w 1897 roku.
Podczas II wojny światowej synagoga została zdewastowana przez hitlerowców. Po zakończeniu wojny budynek przebudowano na potrzeby remizy strażackiej, a następnie dostosowano go do potrzeb warsztatu samochodowego i magazynu. Od 1995 roku synagoga stoi opuszczona i stopniowo popada w ruinę. Znajduje się na terenie składu przedsiębiorstwa budowlanego, poprzez co wstęp do jej środka jest bardzo utrudniony.
23 lipca 2007 roku na mocy ustawy z 1997 roku o restytucji mienia żydowskiego synagoga została zwrócona Gminie Wyznaniowej Żydowskiej w Warszawie, która przekazała ją pod opiekę Fundacji Ochrony Dziedzictwa Żydowskiego. W listopadzie 2007 roku fundacja sprzedała budynek synagogi prywatnej osobie, która wyremontowała dach budynku i przywróciła mu pierwotny kształt[1].
W celu dalszego remontu i renowacji budynku synagogi została powołana Fundacja „Bychawa – miasto wielu kultur”.
Budynek synagogi można zwiedzać po kontakcie telefonicznym – numer 604 466 687.”
źródło : https://pl.wikipedia.org/wiki/Synagoga_w_Bychawie#Historia
Architektura
„Murowany i orientowany budynek synagogi wzniesiono na planie prostokąta w stylu barokowym. Wewnątrz w zachodniej części znajduje się przedsionek, z którego wchodzi się do kwadratowej głównej sali modlitewnej, która przykryta jest sklepieniem dziewięciopolowym, którego środkowa część jest wsparta na czterech filarach, między którymi dawniej stała bima. Nad przedsionkiem, na piętrze znajduje się otwarty na salę główną dziewięcioma otworami babiniec. Całość jest przykryta dachem dwuspadowym.
Na ścianach sali głównej, jak również babińca znajduje się częściowo zachowany kompleks polichromii, który został wykonany w większości podczas remontu synagogi przeprowadzonego w latach 1867-1897. Większość została umieszczona symetrycznie we fryzie biegnącym pod oknami.
Na ścianie wschodniej, po obu stronach Aron ha-kodesz częściowo zachowały się dwie tablice fundacyjne, na których widnieje chronogram ich wykonania 571, czyli 1810-1811 rok. W późniejszym okresie została powtórzona, w skróconej wersji, również na ścianie wschodniej[2]. Tekst pierwszej tablicy brzmi:
To dom, który wybudował Panu Jicchak, i twierdza Pana, ducha jego i serca jego. A zakończono i wykończono całą robotę z oknami i dalej aż do jego wysokości i jego dachu i ścian domu wokół i arkę Pana; a „cała granica jego dookoła to święte świętych” (Ez 43,12). Który zbudował dom Pana – oto ten szczodry, możny, słynny nasz nauczyciel, pan Jicchak syn zmarłego naszego nauczyciela, pana Mordechaja błogosławionej pamięci. To miejsce w pobliżu dla uczonego naszego nauczyciela, pana (tekst zniszczony). W roku 571.[2]
Na ścianie wschodniej zachowały się również inskrypcje z personaliami osób, które wykupiły stałe miejsca w synagodze. Większość inskrypcji flankują kolumny oplecione wicią roślinną, wśród których można dostrzec lwy, jelenie, ryby, pawie, ptaki, korony, bukiety w wazach[2]. Na sklepieniu znajdują się przedstawienia instrumentów muzycznych.
Na środku ściany wschodniej zachowała się wnęka Aron ha-kodesz nad którą zachowała się XX-wieczna polichromia przedstawiające dwa szofary przy tarczy słonecznej i nieczytelne fragmenty inskrypcji hebrajskich. Na ścianie południowej zachowało się przedstawienie menory, w kształt której wpisano tekst psalmu 67[2].
Synagoga pozostaje w złym stanie technicznym. Ściany są zawilgocone, w oknach brakuje szyb, a z elewacji odpadają tynki. Na ścianie południowej znajdują się dwie wybite dwuskrzydłowe bramy, które w przeszłości służyły wozom strażackim. W synagodze składuje się również macewy ze zniszczonego cmentarza żydowskiego.”
źródło: https://pl.wikipedia.org/wiki/Synagoga_w_Bychawie#Architektura
Podsumowanie
Szkoda, że nie wiedziałam, że synagoga nie jest ogólnie dostępna, że trzeba się umawiać, byłam w sierpniowy upalny dzień, na 3 godziny w tym mieście.
Ale polecam inne miejsca w Bychawie, zajrzyjcie na stronę.
Johanka