Drodzy Sympatycy 50ok.pl. Byłam ty w 2023, ale tylko przejazdem, nie mogłam zidentyfikować tego pomnika, co to za miejscowość.
Dzięki pomocy mojego kolegi z TT pana Wiesława, dowiedziałam się co to za miejsce.
DWA SŁOWA O WSI
„Deszkowice Pierwsze – wieś w Polsce położona w województwie lubelskim, w powiecie zamojskim, w gminie Sułów[6][5].
Wieś położona w północno-wschodniej części gminy Sułów, nad rzeką Wieprz, w obrębie Padołu Zamojskiego, przy drodze wojewódzkiej nr 848.
Wieś jest sołectwem w gminie Sułów[7]. Według Narodowego Spisu Powszechnego z roku 2011 wieś liczyła 651 mieszkańców[8].
Wieś jest siedzibą rzymskokatolickiej parafii św. Maksymiliana Marii Kolbego w Deszkowicach[9].”
źródło: https://pl.wikipedia.org/wiki/Deszkowice_Pierwsze
HISTORIA
„Pierwszy raz miejscowość pojawiła się w dokumentach w 1398 roku, kiedy Dymitr z Goraja w dniu 14 listopada darował swoim bratankom: Prokopowi, Aleksandrowi, Mikołajowi i Andrzejowi dobra Szczebrzeszyn z wsiami: Źrebce, Kulików, Deszkowice, Michalów, Kosobudy, Topólcza, Brody, Bodaczów, Siedliska, Złojec, Bortatycze, Kisielów (Hyża), Płoskie, Lipsko i Wieprzec (M. Stankowa 1975, s. 24).
W 1401 roku dziedzice Szczebrzeszyna powierzyli Bartłomiejowi, synowi Hanka Górskiego, osadzenie wsi Deszkowska Wola na prawie magdeburskim (ZDM, t. V, 1153). Wieś posiadała wówczas 7 łanów użytków (M. Stankowa 1975, s. 25).
Rejestr poborowy z 1564 roku notował w Deszkowicach 19 i ¼ łana użytków, 3 zagrodników bez ziemi, 1 czynszownika, 4 komorników (A. Jabłonowski 1902, s. 200). W 1588 roku istniał we wsi blich (bielarnia płótna) uposażony w grunty. W dwa lata później Stanisław Górka dał Molendzie przywilej na młyn wraz z rolą do niego należącą oraz 100 zł zabezpieczonych na tym młynie. Ponadto Molenda otrzymał dożywotnio karczmę i półłanek należący do karczmy oraz łan roli. Wystawił on karczmę i wraz z żoną i córką Anną Rucką miał zapisane na niej 171 zł (M. Stworzyński 1834, przyp. 49). Według rejestru poborowego z 1589 roku istniał w Deszkowcach folwark, młyn, karczma i staw (W. Bondyra 1993, s. 29). Około roku 1650 we wsi było 48 kmieci osiadłych na półłankach (M. Stworzyński 1834, przyp. 49).
Inwentarz z 1709 roku wymienia tu dwór drewniany na planie prostokąta, trójdzielny, dwutraktowy z sienią na osi. W jednym trakcie znajdowała się izba z komorą boczną, a w drugim piekarnia z komorą. W 1709 roku właścicielem wsi był Deszkowski (I. Rolska-Boruch 1999, s. 156). W 1735 roku w wyniku pożaru spłonęło 12 gospodarstw w Deszkowicach. Odnotowano jednak dalsze inwestycje we wsi: w 1763 roku wybudowano karczmę, a w 1797 roku dwór (M. Stworzyński 1834, przyp. 49). Około 1761 roku Deszkowice kupił Marcin Dydyński, skarbnik grabowiecki i kasztelan lubaczowski (A. Boniecki, t. V, s. 133).
W 1794 roku był we wsi kołodziej Michał Bryka. Spis z 1800 roku umieszczał wieś w ordynackim kluczu szczebrzeskim. Wówczas był tu folwark, młyn, austeria i karczma (R. Orłowski 1963, s. 33 i 93). Inwentarz z 1807 roku wymienia w Deszkowicach staw z młynem, karczmę zajezdną i gorzelnię (M. Stworzyński 1834, przyp. 49).
W 1827 roku wieś położona była w powiecie zamojskim i parafii Nielisz. Liczyła wówczas 101 domów i 612 mieszkańców.
Po ukazie uwłaszczeniowym w 1864 roku doszło w Deszkowicach do buntu chłopów na tle sporu o serwituty w lasach ordynackich, gdy chłopi masowo zaczęli wywozić drewno z lasów klucza starozamojskiego. Dopiero ściągnięcie wojska z Zamościa i Szczebrzeszyna pozwoliło złamać opór włościan (J. Jachymek, A. Koprukowniak, J Marszałek 1980, s. 30).
Według spisu z 1921 roku wieś liczyła 1506 mieszkańców, w tym 19 żydowskich unitów (Skorowidz…., t. IV, s. 29). Właściciel 280 ha ziemi w 1929 roku był hrabia Maurycy Zaniski, natomiast dwa młyny należały do S. Kital sukcesorów Ziajki (Ks. Adr. 1929, s. 509). l
Dnia 10 lipca 1943 roku wieś została wysiedlona przez Niemców (W. Bondyra 1993, s. 29), w listopadzie 1943 roku żandarmeria rozstrzelała we wsi 6 Żydów przywiezionych ze Szczebrzeszyna (Biuletyn GKBZHwP, t. IX, s. 253). W latach 60. powstała tutaj Gminna Spółdzielnia, a w 1977 roku restauracja Ordynacka. W 1979 roku rozpoczęto budowę kościoła pw. św. Maksymiliana Marii Kolbego, który ukończono w 1988 roku.
W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa zamojskiego.”
źródło :https://pl.wikipedia.org/wiki/Deszkowice_Pierwsze#Historia
Czytamy lokalny portal Kronika Tygodnia, autor: lew z dnia 13.04.2023
„6 kwietnia upamiętniono młodych żołnierzy Armii Krajowej, którzy 80 lat temu polegli w walce z niemieckim okupantem. Pod pomnikiem w Deszkowicach Pierwszych mieszkańcy i władze gminy Sułów oddali im hołd.
6 kwietnia 1943 r. partyzanci wpadli w zasadzkę zorganizowaną przez niemiecką żandarmerię. Zginęło siedmiu żołnierzy, pozostałym cudem udało się wydostać się z pułapki. Żołnierze należeli do oddziału Adama Piotrowskiego (ps. „Dolina”).
Pod pomnikiem w Deszkowicach Pierwszych wieńce oraz znicze złożyły delegacje gminy Sułów na czele z wójtem Leonem Bulakiem i przewodniczącym Rady Gminy Sułów Ryszardem Pietrykowskim, a także szkół podstawowych z Sułowa i Tworyczowie, pod przewodnictwem dyrektorek Małgorzatą Kuźmy i Elżbiety Matysiak. W uroczystości wzięli również udział okoliczni mieszkańcy.”
żródło : https://www.kronikatygodnia.pl/artykul/35675,gmina-sulow-pamietali-o-bohaterach-armii-krajowej
Podsumowanie
Jak widzicie, podróże po Polsce nie tylko ubogacają, ale uczą naszej historii, tej która nie pozwala zapomnieć o lokalnych bohaterach. Zapraszam do zapoznania się z innymi artykułami na stronie, na pewno nie będziecie się nudzić.
Johanka